De tactische trends van EURO 2024

Het is alweer een jaar geleden dat het Europees Kampioenschap Voetbal zorgde voor spektakel, drama, goals en heel wat heisa bij de bookmakers van Sportweddenschappen.tv Nederland. Nu het Europees Kampioenschap voor Vrouwen volop aan de gang is in Zwitserland, kijken we nog even terug naar de trends en technische hoogstandjes van EURO 2024.

Terugkeer van de drie-mansdefensie

Een van de opvallendste trends was de heropleving van de 3-5-2 en varianten als de 3-4-3. Onder meer Italië, Nederland, Schotland en België experimenteerden met drie centrale verdedigers.

De drie-mansdefensie bood de nodige stabiliteit tegen snelle counters, maar het grootste voordeel bleek de flexibiliteit bij balbezit. De centrale verdedigers gingen breed, terwijl een verdedigende middenvelder (de zogeheten 'pivot') zich liet uitzakken om een overtal te creëren. In deze dynamiek veranderde een 3-4-3 bij balbezit regelmatig in een 2-3-5 of zelfs een 3-2-5.

Inverted backs

Na de doorbraak via Manchester City en Arsenal waren de zogenoemde ‘inverted backs’ niet meer weg te denken uit EURO 2024. Een 'inverted back' is een vleugelverdediger die in balbezit naar binnen beweegt in plaats van op de flank te spelen. Spelers als João Cancelo (Portugal), Joshua Kimmich (Duitsland) en Denzel Dumfries (Nederland) speelden vaak als rechtsback op papier, maar doken bij balbezit regelmatig het centrum in.

Het idee hierachter is duidelijk: door een back naar binnen te trekken, ontstaat numeriek overwicht in het middenveld, waardoor het team controle krijgt over het tempo van de wedstrijd. Het stelt creatieve middenvelders in staat om hoger op het veld te spelen en zorgt er tegelijkertijd voor dat teams niet kwetsbaar zijn bij balverlies.

Hoog druk zetten en counter-pressing

EURO 2024 liet zien dat de meeste toplanden niet meer terugzakken in een laag blok, maar juist kiezen voor intensieve druk voorin. Duitsland, Spanje, Frankrijk en Zwitserland kozen voor varianten van counter-pressing, waarbij het team onmiddellijk druk zet na balverlies, om de tegenstander te dwingen tot fouten of lange ballen.

Teams zijn zeer bewust bezig met de signalen waarop collectief druk wordt gezet, zoals een terugspeelbal of een slechte eerste aanname. De meeste teams combineerden deze druk met een strakke veldbezetting, zodat de ruimtes tussen de linies beperkt blijven en het risico op counters wordt geminimaliseerd.

Data en variabiliteit

Een minder zichtbare maar belangrijke trend is het groeiende gebruik van data-analyse en scenario-gebaseerde tactiek. Coaches sturen hun teams niet langer het veld op met één enkele strategie, maar met meerdere 'modellen' die aangepast kunnen worden aan het verloop van de wedstrijd. Spanje koos bijvoorbeeld voor balbezit-georiënteerd voetbal tegen zwakkere tegenstanders, en voor snelle omschakeling tegen sterke concurrenten. Frankrijk wisselde zelfs formaties binnen één en dezelfde wedstrijd. Deze variabiliteit maakt het moeilijker voor tegenstanders om zich aan te passen, maar vraagt ook meer van spelers qua tactisch inzicht en aanpassingsvermogen.

Ook voor supporters zijn data belangrijk geworden. Wie een weddenschap wil wagen bij bookmakers met ideal pluist er vaak historische resultaten, opstellingen en blessures op na.

Valse negen of echte spits?

De rol van de spits blijft een punt van discussie. Sommige ploegen kozen voor een klassieke ‘nummer 9’ die in de zestien loert op zijn kans (denk maar aan Romelu Lukaku of Álvaro Morata). Andere teams gingen juist voor beweeglijke, ‘valse’ negens zoals Kai Havertz of Cody Gakpo, die zich laten uitzakken en ruimte creëren voor lopende middenvelders.

Wat opvalt is het hybride gebruik van de spitspositie: coaches verwachten van hun spits zowel meevoetballende kwaliteiten als fysieke aanwezigheid. Spitsen worden meer en meer ‘complete forwards’ die niet alleen scoren, maar ook ruimtes trekken, combineren en soms zelfs mee druk zetten op de opbouw van de tegenstander.

Middelmatige teams goed in balbezit

Hoewel topteams vaak dominant voetbal speelden, bleven ‘kleinere’ landen trouw aan het bekende recept: compact verdedigen en toeslaan in de omschakeling. Teams als Albanië, Slovenië en Tsjechië speelden georganiseerd in een 4-4-2 of 5-4-1 formatie, met een focus op discipline en positie.

Wat opvalt is dat zelfs deze teams vaak verrassend goed voetbal lieten zien in balbezit. Dat is een duidelijke evolutie ten opzichte van eerdere toernooien: de tijd van puur afwachten is voorbij. Zelfs de mindere landen zetten in op opbouw, vaak met behulp van een keeper die functioneert als ‘extra man’.

De rol van de doelman

Doelmannen zijn tegenwoordig niet alleen ‘keepers’, maar vaak ook de eerste spelmaker. Denk aan Manuel Neuer, Unai Simón of Mike Maignan: zij functioneren als ‘sweeper-keepers’ die zich vaak ver buiten hun doelgebied bewegen. Tijdens de opbouw trekken ze vaak naar het centrum om daar een numeriek overwicht te creëren.

Met slimme passes en lange diagonalen helpen keepers actief mee om de druk van de tegenstander te doorbreken. Een goede traptechniek is even belangrijk geworden als reflexen op de lijn.

Flexibiliteit is de nieuwe norm

Vroeger hadden teams een herkenbare stijl, maar tijdens EURO 2024 zagen we een duidelijke verschuiving naar flexibiliteit en reageren op de situatie. Coaches combineren verschillende modellen, spelers voeren meerdere rollen uit binnen één wedstrijd, en data worden volop ingezet om elke kans te maximaliseren.

Voetbal wordt op die minder voorspelbaar, maar ook intelligenter. De toekomst van voetbal? Slim, snel en verrassend. We gaan mooie tijden tegemoet!

Lees alle nieuws »

Gepubliceerd op: 11-07-2025 15:30 | Bijgewerkt op: 11-07-2025 | Door: Patrick de Graaf

Het is alweer een jaar geleden dat het Europees Kampioenschap Voetbal zorgde voor spektakel, drama en goals.

---

Over de auteur